T.C. Mİllî Eğİtİm BakanlIğI
SİİRT / PERVARİ - Pervari Fatih Ortaokulu
Stresi insan hayatında çok sık kullanırız.stres insanın kendini gerilimli sıkıntılı ve baskı altında hissetmesidir.stres ;gerginlik, rahatsızlık ,huzursuzluk ,endişe ,kaygı ,belirsizlik , güvenszilik gibi duyguların karışımıdır.stres çoğu zaman olumsuz duyguları içinde barındırır.
Aslında stresi ve kaygıyı olumsuz yapan derecesidir.Örneğin sabah erken kalkıp okula gitme düşüncesinin bizde az bir stres oluşturması normaldir.Ancak sürekli bu düşünce içinde olmak bu düşüncenin aklımızdan hiç çıkmaması sabah çok erken kalkmak , iki veya daha fazla alarm kurmak steresin derecesini arttırır.Bu durumda normal olan bir durum bizim için stres kaynağı olur.
Stres az olmalıdır fazlası bize zarar verir.Hiç stres ve kaygı yaşamayan bir kişi hayatı boş verir.görev ve sorumluluklarını yerine getiremez.çok rahat vurdumduymaz lakayt çabasız tembel olur.Stres ve kaygı olması gerektiği düzeyde olursa insanlar görev ve sorumluluklarını yerine getirir.Hiç kaygısı olmayan bir öğrenci ders çalışmaz dersi dinlemez.Tam tersi aşırı kaygı ve stresli olursa ozaman ders çalışma düzeni sınavlardaki psikolojisi bozulur.
Kaygı artarsa;
dikkatimiz azalır
motivasyonumuz düşer
mutsuz oluruz
çabuk sinirleniriz
karamsar oluruz
Öğrenci olma felsefesini anlamak lazım.Bir çok öğrencinin temel problemi ben niçin okula gidiyorum niçin ders çalışıyorum bunun farkında olmamaktır.Öğrenci olma felsefesi sağlıklı bir şekilde yerleşirse sınav stresi daha az olur.Öğrenci ;öğrenen bir kişi olduğunu ,hata yapabileceğini ,kötü sonuçlar alabileceğini kabullenirse daha iyi bir öğrenme süreci yaşar.Böylece daha az stres yaşarlar ve motive olurlar.
Sınav sistemi ile çerçevelenmiş eğitim ortamında sınav stresi kaçınılmaz bir durumdur.Sınavı kazanma veya kaybetme düşünceleri öğrencide baskı oluşturur.Anne baba ve çevresindeki kişilerin bu sınava odaklanması ,kazanmanın her şey kaybetmenin ise hiçlik gibi algılanması öğrenciyi yıpratır.Çocuklar notlarına göre değerlendirilir.Çoğu zaman yüksek puan akıllı bir öğrenci ,düşük puan alan tembel bir öğrenci olarak algılanır.Öğrencilere aldıkları puana göre değer vermemek gerekir.Eğer öğreciler puana göre değerlendirilirse öğrencilerde sınavı kaybetmekle ile ilgili kaygı ortaya çıkar.Kaygı arttıkça performans düşer.
Bu kişilerin bazı özellikleri şunlardır.
Mükemmelliyetçi olmaları
Ayrıntıcı olmaları
Aşırı kuralcı olmaları
Rezil olmaktan korkmaları
İnsanlar arası ilişkilerde dikkatli olmaları
Başkalarının kendisi hakkında ne düşündüğünü çok önemsemeleri
Görev ve sorumluluk bilinçlerinin çok yüksek olması
Bu kişiler hayata karşı tahammülsüzdür bir şeyin mükemmel olması için her şeyi yaparlar onlar için en küçük hata zayıflıktır.Ayırıca rekabetçi yarışmacı aceleci sabırsız çabuk sıkılan kişilerde stres yaşayabilirler.
Her öğrenci öğrendiklerinin ölçüldüğü sınavlarda kaygı duyarlar.Çevresindeki insanların beklentilerini çok hesaba katarlar.Başarısız olmak onların her şeyi kaybetmesi anlamına gelir.Özellikle anne baba öğretmenlerine mahcup olma düşüncesi kaygıyı çoğaltır.Kötü not almak onlar için dünyanın sonu anlamına gelir.
Her öğrencinin sınavda başarılı olma isteği vardır.Bu isteğin gerisinde tatlı hafif bir başarma isteği ve başarısız olma korkusu vardır.Normalde olması gereken budur.
sürekli başarısızlık ile ilgili düşünceler sınav stresinin temelindeki en önemli düşünce handikapıdır.Kişi başarısızlık ile ne kadar çok ilgileniyorsa sınav kaygısı da o kadar yüksek olur.
Anne baba ve öğretmenleri tarafından sürekli takip edilen yüksek beklenti içine girilen öğrenciler
Çevresinden sürekli başarılı olma ile ilgili mesajlar alan öğrenciler
Başarıszlığın sürekli felaketmiş gibi algılanmasına neden olan konuşmalara maruz kalan öğrenciler
Rekabetin yoğun bir şekilde yaşandığı öğrenme ortamları
Sınav stresi yaşayan öğrenciler kendilerinden çok çevresindeki kişilerin söylediklerine önem verirler.
Beklentilerin yüksek olduğu öğrencilerde sınav stresi görülür.
Ayrıca öğrencinin belirlediği hedef ile performansı arasındaki farkta açıldığından stres ortaya çıkar.
Az miktarda yaşayacağımız kaygı bizim çalışmalarımızı olumlu yönde etkiler.Aşırı kaygı ise öğrencileri olumsuz yönde etkiler.Olması gereken az ve tatlı bir miktarda stres yaşamaktır.
Aşırı stres ve kaygı beyin fonksiyonlarını olumsuz etkiler.Beynin çalışması sırasında nörotransmitter denilen sinirler arası iletişimi sağlayan maddeler vardır.Aşırı stres durumlarında adrenalin nöradrenalin denilen maddelerde artış olur aşırı stres ile öğrenme birbirinin zıddı şekilde çalışır.Kaygı arttığı durumlarda beyin savun veya savaş emir verir.Kalp atışları hızlanır kan şekeri yükselir ,kan dolaşımı hızlanır soluk alıp verme artar stres hormnları salgılanır.Stres anındaki sağlıklı düşünemeyiz öğrenme zayıflar hatırlama azalır.Bu durum daha çok sınav sonucunu düşünen öğrencilerde ortaya çıkar.Stres anında bilginin çağrılması kullanılması engellenir.
1-Sınav odaklı değil çalışma odaklı yaklaşım sergilenmelidir.
Önemli olan sınavdan yüksek puan alacağımızı düşünmek değil öğrencilik felsefesinin gereği olan düzenli ve yeterli ders çalışmaktır.Üzerimize düşen görevleri yerine getirip sonucu takdiri ilahiye bırakmalıyız.
2-Sınıf içi rekabet ortamından uzak olmamız gerekir.
Her öğrenci arkadaşı ile değil kendisi ile yarışmalıdır.İnsan kendinisi başkası ile değil geçmişi ile kıyaslamalıdır.Peygamber efendimizin bu konu ile ilgili ' bir günümüz diğer günümüze eşit olmamalı' sözünü aklımızdan çıkarmayalım.
3-Kendimizi değerlendirirken puan ve not odaklı değerlendirmeyelim.
Ben üçlük öğrenciyim ya da beşlik öğrenciyim gibi değerlendirmelerden uzak durmalıyız.Kendimizi puan olarak değil ,Ahlaki olarak değerlendirmemiz gerekir.Puan ve notlar geçicidir asıl kalıcı olan iyi ve ahlaklı olmaktır.Okul ve sınavlar hayatımızın bir parçası olup tamamı değildir.Bizim için önemli olan görev sorumluluklarımız yerine getirmektir.
4-Çalışmanın huzurunu yakalayın
Öğrencilik felsefesinin temelinde çalışmak vardır.Çalışan ve sorumluluklarını yerine getiren öğrenciler içsel olarak huzurlu olurlar.Çalışmadığımız takidirde bunun huzursuzluğu da bizi mutsuz eder.Günlük belli bir saat çalışan öğrenciler sınav stresini bertataf ederler.Düzenli çalışmayan öğrencilerde sınav stresi ortaya çıkabilir.Çalıştığımız halde kaygı yaşıyorsak diğer nedenler gözden geçirilmelidir.En nüyük hatamız ertelemek düzenli çalışmamak , temel bilgileri öğrenmemek , kendimize olan güveni kaybetmektir.
5-Planlı ve programlı olun
Günlük haftalık planlarımızın olması güzeldir ancak planlarımızı takıntı haline getirmemeliyiz planlar esnek olmalı bazı günler uymadığımızda bunu sorun etmemeliyiz.
6-Kendiniz sürekli kıyaslama yaparak eleştirmeyin
Kıyaslama stres demektir.Kıyas yapacaksak kendimizi geçmişimizle kıyaslamalıyız.
7-Günlük haftalık aylık dinlenme süreleri oluşturalım
Çok yorulduğumuzda veya bunaldığımızda plan ve programın dışına çıkıp kendimize iyi gelecek şeyler yapabiliriz arkadaşlarınızla sohbet etmek tv izlemek tabletle vakit geçirmek oyun oynamak gibi.
8-Yetersizlik duygularından uzak durun
Yeterli kadar çalıştığınız halde kendinizi yetersiz görmekten sakının bu sizi strese sokacaktır.Temel düşünceniz şu olmalıdır ben üzerime düşen görevi yapıyorum ve çalışıyorum çalıştığım kadar yapabilirim veya kapasitem kadar başarılı olabilirim düşüncesi içinde olmalısınız.Kendinizi yeterli olarak görmeniz sonuca pozitif etki yapar
9-Hep , hiç kavramları stres oluşturur
Sınav sürecinin olmak ya da olmamak şeklinde değerlendirmekten uzak durmalıyız.Sınav sizin hayatınızın küçük bir dönemine denk gelen basit bir aşamadır.Sınava gerektiği kadar önem verin aşırı önem atfetmeye gerek yoktur.
10- Kendinizi kabullenme en önemli iç huzurdur.
İnsan kendini olduğu gibi kabullenmelidir.Özellikle kendini kabullenmemek iç huzuru bozar.İnsan kendisinin negatif ya da pozitif taraflarını bilmeli ve bunu kabullenerek yaşamalıdır.Negatif yönlerimiz kabullenmemek bizi mutsuzluğa iter.Tam tersi kendini sürekli yeterli görmesi ve sürekli yeterli olmaya çalışması da strese sokar.Biz olumlu ve olumsuz özelliklerimizi kabul edip bundan rahatsız olmamız gerekir.Örnek olarak bir konuyu geç anlayabiliriz çok zor soruları çözemeyebiliriz sayısal derslerimiz çok iyi olmayabilir bunları bu şekilde kabul edip hareket etmeliyiz.Kapasitemizi aşan bir beklenti içine girmememiz gerekir
1- Konuşmak yerine çalışmak
Evde ders çalışırken evdekilerle konuşmak yerine ders çalışmamız gerekir.Ders esnasında sadece çalışmalıyız.Çok konuşursak dikkatimiz dağılır çalıştıklarımızı unuturuz.
2-Sonuç yerine sorumluluk
Sonucu düşünmek sonuca şartlanmak günümüzü boşa harcamamıza neden olur iyi bir sonuç için zamanı etkili kullanmak gerekir.Olumsuz sonuçlar hayal ederek moralimizi bozarız.
3-Hayal yerine hedef
Bazı öğrenciler çok hayal kurar özellikle boş kaldıklarında veya derste sıkıldıklarında hayallere dalarlar.Kendimizi hayal dünyasından çıkarıp gerçek dünyaya dönmeliyiz ve hedeflerimizin peşinden koşmalıyız
4- Arkadaş yerine uğraş
Arkadaşlarımızla çok vakit geçirme bizi ders çalışmaktan alı koyar.Bunun yerine ölçülü bir şekilde arkadaş ilişkisini devam ettirip derslerimize çalışmamız gerekir
5-Bahane yerine fedakarlık
Bahane üretmek kolaydır bizi sorumluluklarımızdan uzaklaştırır ve gerçeklerden koparır Yapmadığımız başaramadığımız şeylerden uzaklaşmak için bahaneler üretiriz.Bunu bazen o kadar abartırız ki suyu havayı moralinizi bahane ederiz.Bu da bizi strese sokar ,bundan kurtulmak için bahaneleri bırakıp fedakarlık yapmamız gerekir.
6-Mutlaka yerine muhtemel
Mutlaka şu okulu kazanmalayım ,mutalaka şu neti yapmalıyım gibi düşüncelerden hedeflerden kurtulup muhtemel hedefler koymalıyız.Mutlak hedeflere yaklaşamadığımız zaman strese gireriz.Bunun yerine muhtemel hedefler belirlemek bizi rahatlatır.Örneğin hedefi 65 -75 net yapmak gibi.
7- Rekabet yerine samimiyet
Rekabet kıskançlığı ve stresi doğurur.Rekabet içinde olan öğrenciler sürekli başkalarını takip eder kendine rakip olarak gördüğü kişiler başarısız olduğunda mutlu olur.Asıl olması gereken kişinin kendisi ile yarışması hep kendini bir üst seviyeye çıkarma gayreti içinde olmasıdır.Aksi takdirde arkadaşlarını kıskanır onların başarılı olmasını istemez strese girer ümitsizliğe düşer.Rekabet ortamında kendini gergin hisseder.Reakabet içinde olan kişi önce arkadaşlarının netine bakar sonra kendi netine bakar hep tedirgin olur.Bu son derece yanlıştır.Sınıf içinde dayanışma olmalı öğrenciler birbirine yardım etmelidir.1. Sınavdan 50 net yapan bir öğrenci 4. sınavdan 55 net yapmalı yani kendini aşmaya çalışmalıdır.Unutmayın en büyük rakibiniz kendinizsiniz.
8-Başkaları yerine kendin
İnsan sınav sürecinden başkası ile değil kendi ile ilgilenmelidir.Falanca kişi 3 saat ders çalışıyormuş ben de 3 saat çalışacağım düşüncesi içinde olmamak gerekir.Ya da x kişi 50 net yapmış ben 52 net yaptım onu geçtim şeklinde düşünmek yerine hedeflerine göre yorum yapmalıdır.Edip ders çalışmıyor ben de çalışmayacağım Ahmet 2 saat tv seyrediyor ben de izleyeceğim gibi düşünceler içinde olmamız gerekir.
9-Teknoloji yerine İdeoloji
Teknolojik aletler bizim dikkat süremizi öğrenme sürecimizi hafızamızı ders çalışma isteğimizi , düşünme süreçlerimizi ,zihinsel becerilerimizi,olumsuz yönde etkilemektedir.Tablet ,tv ,telefon gibi aletler dikkatimiz olumsuz etkileyip soruları anlama kabileyetimizi düşürmektedir.Ayrıca tv veya tabletten okuduğumuz şeyler bizim öğrendiğimiz bilgileri unutmamıza neden olmaktadır.
10-Başarısızlık yerine başarıya odaklanmamız lazım.
Olumlu düşürsek hayata pozitif bakar mutlu oluruz.Ders çalışma isteğimiz artar.Ancak olumsuz düşünceler içinde olursa karamsar oluruz hiçbişey yapmak istemeyiz.Olumsuz düşünceler beynimize ket vurur ve ders çalışma isteğimiz ortadan kalkar.Beynimizin bir konuyu öğrenmeye hazır hale getirmek için başarabilirim yapabilirim mesajları göndermemiz gerekir.Tam tersi ise öğrenme süreçlerini olumsuz etkiler.
11- Geleceği çok düşünmek yerine görevi yerine getirmek.
Gelecek ile değil şu an ile ilgilenip sorumluluklarımızı yerine getirmeliyiz.Bugün elimizden geleni yapıp gelecekle çok ilgilenmemiz lazım.Başarısız olursam mahvolurum sınavda düşük yapacağım kaygısı yerine , sorunları tespit etmek bunlara çözüm üretmek daha verimli olacaktır.Sınav anını ve sınavı düşünmek sizi sadece strese sokacaktır.Biz herzaman tevekkül içinde olmalıyız.Görevimizi yapıp gerisini Allah a bırakmamız lazım.
12- Durmak yerine koşmak
Meşgulityetsiz olmak ,stresi çoğaltır.Çalışma miktarı azalırsa stres artar.Olumsuz düşünceler beynimiz hücum eder.Çalıştıkça dinamizim artar ve kendine olan güvenimiz yerine gelir.Daha olumlu düşünmeye başlarız.Durgunluk stresi ve tembelliği çoğaltır.
